Gia Huấn của dòng họ

---

GIA HUẤN

DÒNG HỌ KHỔNG HỮU – NGÀNH II

(thôn Nam Am, xã Tam Cường, huyện Vĩnh Bảo, TP. Hải Phòng)

Gia huấn là một bộ phận cấu thành quan trọng trong gia phả của mỗi dòng họ, là phép tắc của gia phả, nó tác động rất lớn đối với việc giáo dục trong họ tộc và truyền thống của dòng họ. Mục đích của gia huấn là tôn sùng trung, hiếu, tiết, nghĩa, dạy con cháu những lễ nghi và bản tính liêm khiết, hướng thiện. “Tu thân, tề gia, giữ phép tắc”. Ngoài ra, việc đề xướng gì, kiêng kị gì cũng là nội dung được đề cập tới.

Gia huấn của dòng họ Khổng Hữu – Ngành II từ xưa đến nay (từ thời cụ Thủy tổ đến đời thứ 4) chưa có (chưa được ghi chép lại bằng văn bản để cho các thế hệ con cháu sau này lưu trữ và thực hiện các điều dạy của tổ tiên). Do vậy, cùng với chủ trương hoàn chỉnh gia phả thì việc đề ra những nội dung về gia huấn là rất cần thiết, nhằm phục hồi luân lý, đạo đức, kỷ cương xã hội, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa mới; góp phần trong việc giáo dục tư tưởng; cha mẹ hiền từ, con trung hiếu, cháu thảo hiền, nuôi con khỏe và dạy con ngoan.

Gia huấn của dòng họ Khổng Hữu – Ngành II tựu chung các nội dung bao gồm: Coi trọng phép nhà, phép nước; họ hàng, anh em chung sống hòa thuận; hiếu với cha mẹ, kính trọng bề trên; hợp lễ giáo, đúng danh phận; thờ cúng tổ tiên.

Để thiết thực trong việc giáo dục con cháu, cũng như tự rèn giũa bản thân và tạo nên nét đặc trưng riêng đi cùng với sự trường tồn của dòng họ chúng ta.

Nay họ Khổng Hữu – Ngành II, thôn Nam Am, xã Tam Cường, huyện Vĩnh Bảo, Tp. Hải Phòng đề ra những điều cần thiết về gia huấn, như sau:

"TỨ NGHI – TAM GIỚI"

"4 ĐIỀU NÊN – 3 ĐIỀU TRÁNH"

"TỨ NGHI – 4 ĐIỀU NÊN"

Tứ nghi bao gồm: "Nhất nghi phụng tổ, Nhị nghi thân mẫu, Tam nghi đệ hòa, Tứ nghi ái chúng".

Nhất nghi phụng tổ - Phụng Gia Tiên.

Thờ cúng tổ tiên là biểu hiện của lòng hiếu thảo và nhớ đến công ơn sinh thành dưỡng dục của các bậc tiền nhân, nhớ đến cội nguồn của mình, đồng thời cũng là nền tảng cơ sở kết nối mối quan hệ trong một gia đình, dòng họ.

Trăm nết tốt, Hiếu đầu phải nhớ,

Từ nơi đâu mới có thân này?.

Cây có cội, nước có nguồn,

Tổ tiên phải kính, khói hương phụng thờ.

Nhị nghi thân mẫu - Hiếu kính ông bà, cha mẹ…

Hiếu kính cha mẹ nghĩa là bày tỏ lòng kính trọng qua lời nói và hành động và cần có một thái độ kính trọng từ tận sâu tấm lòng đối với địa vị của cha mẹ.

Chúa đặc biệt nhấn mạnh chúng ta cần phải hiếu kính cha mẹ của mình. Ngài nhắc đến bổn phận hiếu kính cha mẹ trong Mười Điều răn (Xuất Ê-díp-tô 20:12) và nhắc lại trong Tân Ước: “Hỡi những người làm con, hãy vâng lời cha mẹ mình trong Chúa, vì đây là điều phải lẽ. “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” - ấy là điều răn thứ nhất, có kèm theo lời hứa - “để ngươi được phước và được sống lâu trên đất.” (Ê-phê-sô 6:1-3). Điều răn hiếu kính cha mẹ là điều răn duy nhất trong Kinh Thánh có kèm theo lời hứa được sống lâu trên đất. Những ai hiếu kính cha mẹ mình thì sẽ được ban phước (Giê-rê-mi 35:18-19). Trái lại, những ai có “tâm trí hư hoại” và những người nào hành vi sai trật thì trong ngày cuối cùng sẽ chịu xử phạt vì đã không vâng lời cha mẹ (Rô-ma 1:30; 2 Ti-mô-thê 3:2). “Con khôn ngoan nghe lời khuyên dạy của cha, Nhưng kẻ nhạo báng không chịu nghe lời quở trách.” (Châm ngôn 13:1).

“Hỡi những người làm con, hãy vâng phục cha mẹ trong mọi sự, vì điều nầy đẹp lòng Chúa” (Cô-lô-se 3:20).

Tam nghi đệ hòa - Anh em hòa thuận.

“Tài vật khinh, oán hà sinh, ngôn ngữ nhẫn, nhẫn tự mẫn”. Ý tứ rằng, nếu anh em không coi trọng tài vật thì sao có thể có oán hận được? Nếu lời nói ít, lại đủ để có sự khoan dung, nhường nhịn, vậy thì sự giận hờn tự nhiên cũng tiêu tan đi. Cho nên tục ngữ có câu: “Nhượng tắc hữu dư, tranh tắc bất túc”, ý rằng: Nhường nhịn thì sẽ có dư, tranh giành thì ắt chẳng đủ.

Tứ nghi ái chúng - Yêu thương mọi người.

“Phiếm ái chúng nhi thân nhân”, yêu thương mọi người, mà gần gũi người nhân nghĩa. Câu này răn dạy chúng ta phải có một tấm lòng bác ái.

Giáo dục trước tiên phải lập đức, học cách làm người, yêu người, tu dưỡng tâm tính, sau đó mới học tri thức, kỹ năng, bồi dưỡng năng lực.

"TAM GIỚI – 3 ĐIỀU TRÁNH"

Tam giới bao gồm: "Nhất giới lãn nọa, Nhị giới xa hoa, Tam giới kiêu ngạo".

Nhất giới lãn nọa - Tránh lười nhác.

Những kẻ phàm phu trong thiên hạ xưa nay đều vì một chữ lười mà bại vong. Đa phần con người sống một đời bình thường không có gì nổi trội chỉ vì lười nhác.

Nhị giới xa hoa - Tránh xa hoa.

Sự suy bại của một gia tộc (dòng họ) lại bắt nguồn từ hai chữ "xa hoa". Những ví dụ về việc ăn chơi xa hoa vô độ dẫn tới bại vong trong lịch sử nhiều không kể xiết.

"Lịch lãm tiền hiền quốc dữ gia,

Thành do cần kiệm phá do xa".

Chỉ khi có được sự Bình An trong nội tâm mới có thể tu dưỡng thân tâm, chỉ khi có tác phong tiết kiệm, đơn giản mới có thể nuôi dưỡng phẩm đức.

“Tĩnh để tu thân, kiệm để dưỡng đức”

Ăn từng hạt cơm, miếng cháo, cũng phải nghĩ rằng có được không dễ; mặc quần áo, từng sợi tơ, sợi vải, thường ngẫm vật lực gian nan.

Tam giới kiêu ngạo - Tránh kiêu ngạo.

Xưa nay không ai thích hoặc nguyện ý cùng chung sống với kẻ ngạo mạn, bởi vì ngạo mạn kỳ thực là do bản thân người đó tâm bất an vì không nhận được sự tôn nghiêm từ người khác.

Nhìn lại một số trẻ em trong xã hội ngày nay được gia đình chiều chuộng, bao bọc, sẽ mất bình tĩnh, phàn nàn nếu không suôn sẻ, gặp thất bại thì né tránh, ngại khó.

Một người kiêu ngạo sẽ mất đi động lực tiến về phía trước. Con người hễ kiêu ngạo ắt sẽ đặt mình cao hơn mọi người.

Chỉ bằng cách duy trì một trái tim khiêm tốn và tôn kính, bản thân mới tiến bộ từng ngày.

Tất cả con cháu không phân biệt Nội, Ngoại, các Ngành, các Chi trong dòng họ Khổng Hữu – Ngành II thôn Nam Am, đều có quyền lợi và nghĩa vụ thực hiện nghiêm chỉnh những nội dung của Gia huấn này.

Sống đạo đức, ngày giờ tiết kiệm,

Luôn siêng năng tránh tiếng bê tha.

Làm nên sự nghiệp gần xa,

Sao cho xứng đáng: "Con nhà Khổng Hữu" làng Nam..